بررسی و مقایسه جایگاه و کاربرد زبانهای فارسی و ترکی آذری در موقعیتهای اجتماعی در شهرهای تبریز و بناب

در این تحقیق تلاش شده است تا نقش اجتماعی زبان فارسی در مقایسه با زبان ترکی آذری، زبان مادری ساکنان شهرهای تبریز و بناب مشخص شود. طرح تحقیق از نوع پیمایشی است که جامعه آماری آن، تمامی ترک زبانان ساکن شهرهای بناب و تبریز می باشد .روش نمونه گیری، نظام مند متناسب با حجم طبقه است که400 نفر آزمودنی از شهر تبریز و 300 نفر آزمودنی از شهر بناب بر اساس سن، جنس، شغل، میزان تحصیلات و زبان مادری همسرافراد متأهل در شش حوزه اجتماعی انتخاب شدند . این تحقیق بر اساس مطالعات پاراشر (1980) در مورد انتخاب زبان توسط 350 نفر هندی تحصیلکرده در دو شهر حیدر آباد و اسکندرآباد است که در آن از آزمودنی ها خواسته شد تا مشخص نمایند در حوزه های تعیین شده از چه زبانی و به چه میزانی استفاده می کنند. هدف تحقیق، مشخص کردن وضعیت دوزبانگونگی جوامع مورد تحقیق بود. ابزار لازم جهت گردآوری اطلاعات، پرسشنامه ای است که بر اساس الگوی پژوهشی پاراشر تنظیم شده است. از آزمودنی ها خواسته شد در هر یک از حوزه های خانواده، دوستی، همسایگی، دادوستد، آموزشی و اداری، یکی از دو کد ( فارسی یا ترکی ) را در یک مقیاس چهار درجه ای همیشه، اغلب، بعضی وقتها و هرگز انتخاب کنند. پرسشنامه دارای 36 سوال می باشد که به ترتیب از غیر رسمی به رسمی مرتب شده است. پس از جمع آوری اطلاعات و کدگذاری، بر روی داده ها روشهای آماری آزمون تی جفت و واکاوی واریانس یکسویه اعمال شد. این تحقیق نشان داد که میزان کاربرد زبان فارسی در همه حوزه های اجتماعی در شهر تبریز بیشتر از بناب است ولی این تفاوت معنی دار نیست. این تحقیق همچنین نشان داد که در هر دو شهر تبریز و بناب، در پنج حوزه خانواده، دوستی، همسایگی، دادوستد و اداری، زبان ترکی بیش از زبان فارسی بکار گرفته می شود ولی در حوزه آموزش در هر دو شهر، میانگین کاربرد زبان فارسی بیشتر از زبان ترکی است.